Oedeem is een ophoping van vocht- en/of vet. Er zijn verschillende vormen oedeem: lymfoedeem, waarbij er een verstoring is in de vochtafvoer door het lymfstelsel; veneus oedeem, waarbij er een verstoring is in de vochtafvoer door het veneuze bloedvatenstelsel; lipoedeem, waarbij er een verstoring is in de aanmaak van onderhuids vetweefsel;  

Lymfoedeem ontstaat vaak na een behandeling in verband met kanker, denk bijvoorbeeld aan vrouwen met borstkanker waarbij de lymfklieren in de oksel zijn verwijderd, er bestralingen hebben plaatsgevonden en de borst en/of arm dik worden. Lymfoedeem kan zich ook ontwikkelen bij een langer bestaand veneus- of lipoedeem.  

Veneus oedeem ontstaat vaak door een probleem in het veneuze bloedvatenstelsel, die 90% van het vocht uit de benen weer richting het hart stuwt, zoals spataderen. Het lymfstelsel kan het vergrootte aanbod aan vocht niet aan, waardoor er vocht in het weefsel in de onderbenen achter blijft en er oedeem ontstaat.  

Lipoedeem ontstaat vaak door een verstoring in de aanmaak van onderhuids vetweefsel. Er is een vermeerdering en/of een vergroting van vetcellen, vaak in de benen en armen. Karakteristiek is dat de handen en voeten niet zijn aangedaan in tegenstelling tot lymf- en veneus oedeem.  

In onze praktijk beschikken we over diverse behandelingen om oedeem te verminderen. Denk hierbij aan manuele lymfdrainage, lymfpress, lymftaping, ambulante compressietherapie (ACT – zwachtelen) en aanmeten therapeutisch elastische kousen (TEK – zie TEK ‘link’).  

Hoe ziet een oedeembehandeling er uit?  

De behandeling van oedeem is afhankelijk van het soort oedeem, de mate van ernst en de persoonlijke wensen. Vaak bestaat de behandeling uit één of meerdere van eerdere genoemde behandelingen.  

Het doel van de behandeling is het verminderen en stabiel houden van het oedeem. 

• Manuele lymfdrainage: MLD is een zacht pompende massage met de handen op en rondom het oedeemgebied om het fijne netwerk van lymfevaten direct onder de huid te stimuleren en zo de afvoer van lymfvocht te verhogen. MLD heeft ook een pijndempende en ontspannende werking op het lichaam. 

Oedeem- en fibrosegrepen kunnen lokaal worden toegepast om lymfvocht door het weefsel te verplaatsen en verhardingen soepeler te maken.  

• Intermitterende Pneumatische Compressie: Compressie apparatuur kan ondersteunend tijdens een oedeembehandeling worden ingezet om de verplaatsing van lymfvocht door het weefsel te bevorderen. Bij lymfoedeem kan compressie apparatuur ook thuis worden gebruikt op verwijzing van een arts.  
• Lymftaping: De tape heeft dezelfde elasticiteit als de huid. De tape trekt de huid een heel klein beetje omhoog, waardoor in de huid en de onderliggende weefsels meer ruimte komt voor het lymfvocht om zich te verplaatsen. Lymftaping is geen behandeling op zich, maar een ondersteuning van de oedeembehandeling. 
• Ambulante compressietherapie: ACT wordt ingezet om forse oedemen in korte tijd te verminderen. De zwachtels helpen voorkomen dat het vocht terugvloeit naar net behandelde weefsels. In combinatie met bewegingsoefeningen wordt de vochtafvoer verder bevorderd. Het zwachtelproces is vrij intensief, u wordt 2-3x per week behandeld gedurende enkele weken. Na ACT wordt over het algemeen een therapeutisch elastische kous aangemeten om het behaalde resultaat te behouden. 

Te verwachten resultaat 

Tijdens de behandelingen zult u merken dat de klachten, zoals zwaar vermoeid gevoel, afnemen en het oedeem in omvang afneemt. 

Aantal benodigde oedeembehandelingen 

Het aantal behandelingen is vooraf niet exact aan te geven. Verbetering van de klachten kan snel merkbaar zijn, maar kan soms ook even duren. Dit is afhankelijk van het soort oedeem, de ernst van het oedeem, de beïnvloedende factoren, zoals medische ingrepen of bestralingen, de reactie op de behandeling en uw therapietrouwheid. 

Oedeem in de initiële (begin) fase raden we aan 1-2x per week te behandelen. Zodra het effect van de behandelingen afneemt, zullen we de behandeling geleidelijk gaan afbouwen.  

Manuele lymfdrainage is echter alleen bij lymfoedeem geïndiceerd in de initiële fase. Bij veneus- en lipoedeem is enkel compressie geïndiceerd.  

Thuisadvies 

Het verminderen van oedeem en het behouden van resultaten vraagt om een samenwerking. Het is zeer belangrijk om goed in beweging te blijven, zelf het aangedane lichaamsdeel te masseren en om de hulpmiddelen die u heeft gekregen (kousen en andere verbandmiddelen als zelf zwachtelsystemen) te gebruiken. Meer informatie voor het zelf masseren en beweginsoefeningen kunt u vinden bij Oefeningen en zelfmanagement oedeem.

Vergoeding door zorgverzekeraar  

De behandeling van oedeem kan in de meeste gevallen geheel of gedeeltelijk vergoed worden vanuit uw zorgverzekering. Dit is echter afhankelijk van het soort oedeem en uw aanvullend verzekeringspakket.  

Zo is alléén bij lymfoedeem een vergoeding uit de basisverzekering mogelijk vanaf de 21e behandeling (dd 2018). De overige behandelingen oedeemtherapie komen uit uw aanvullend verzekeringspakket. Oedeemtherapie valt, meestal, onder het kopje fysiotherapie.  

Vraag uw zorgverzekeraar naar de polisvoorwaarden.  

Afspraak maken 

Wij kunnen op korte termijn een intakegesprek met u inplannen. Een intakegesprek is gratis. U kunt bij ons terecht zonder verwijzing van de huisarts of dermatoloog, maar om in aanmerking te komen voor vergoeding door uw zorgverzekering heeft u wel een verwijzing nodig. Heeft u nog vragen na het lezen van deze pagina? Wij staan u graag te woord!